صنایع دستی هند

صنایع دستی، یکی از اصلی ترین صنایع هندوستان محسوب میشود. هند از نظر فرهنگ و هنر، یکی از بهترین و غنی‌ ترین کشورهای اصیل دنیا است. برای آشنایی بیشتر با کشور هند میتوانید به مقاله هند بزرگ ترین دموکراسی جهان و کشور 72 ملت مراجعه کنید . صنایع دستی هند جزوی از تاریخ و فرهنگ این کشور میباشد.  آیا میدانستید اغلب مردم این کشور، همچنان با ساخت و تولید صنایع دستی، امرار معاش میکنند؟ آیا میدانید در حال حاضر، هند یکی از قطب های صنایع دستی جهان محسوب میشود؟ به نظر شما مهم ترین صنایع دستی هند چیست؟ هنر دست از قدیم طرفداران زیادی داشته است و ما در این مقاله، قصد داریم شما را با مهمترین صنایع دستی هند و سوغات هندوستان آشنا کنیم.

1- لباس ساری یکی از محبوب ترین صنایع دستی هند

حتما در فیلم های هندی، لباس های زیبای رنگی بلندی را دیده اید. این لباس ها را ساری مینامند و از لباس های سنتی و بومی زنان هندوستان محسوب میشوند. ساری طرح ها، مدل ها و رنگ های مختلفی دارد. هر کدام از طرح ها و مدل ها، بیانگر بخشی از فرهنگ هندوستان میباشند. در ادامه بیشتر با لباس ساری آشنا خواهید شد.

ساری چیست و نحوه پوشیدن لباس ساری چگونه است؟

همان طور که قبلاً هم گفته شد، ساری لباس سنتی و بومی زنان هند میباشد. ساری یک قواره پارچه دوخته نشده، به طول 4 تا 9 متر و عرضی به پهنای 60 تا 120 سانتی متر است. بافتن ساری بصورت دستی، در تمام مناطق هندوستان رواج دارد و متناسب با فرهنگ هر منطقه، تفاوت هایی نیز با یکدیگر دارند. از مشهور ترین ساری ها، میتوان به ساری شهر بنارس اشاره کرد.

زنان هندی ساری را به بیش از 60 روش گوناگون به دور بدن خود میپیچند و به تن می‌کنند. البته یکی از رایج ترین شیوه های بستن این پارچه، پیچاندن آن دور کمر است به طوریکه انتهای پارچه ساری، به صورت مورب روی سینه و شانه قرار بگیرد. معمولاً زیر پارچه ساری نیز زنان هندی، پیراهن یا بلوزی می پوشند که متناسب با فرهنگ آن منطقه، میتواند کوتاه یا بلند باشد.

 انواع لباس ساری

در گذر زمان، بنابر تغییر پوشش بانوان، شکل های جدیدی از ساری ابداع شده است. برای مثال برخی از آن ها، دامن هایی تا نوک انگشتان دارند و برخی دیگر تا زانو و یا حتی بالاتر که حرکت در آن ها آسان باشد. میتوان لباس ساری را به چند دسته اصلی تقسیم بندی نمود که به اختصار به آن ها اشاره می کنیم:

1- ساری نیوی: در این نوع، پارچه از بین دو پای بانو عبور داده می شود تا حرکت را برای زنان هندی آسان تر نماید.

2- ساری بنگالی: پوشیدن این نوع ساری آسان و به راحتی پوشیدن کت و شلوار است. در این سبک تکیه ی لباس روی کمر فرد است و وزن پارچه روی کمر میافتد. این ساری دنباله ای شُل و طولانی دارد که اغلب سمت چپ بدن قرار می گیرد.

3- سبک گجراتی، راجستان یا پاکستانی: این سبک تقریبا همان ساری نیوی است اما قسمت پائین آن دامن نیست. این سبک شلواری از جنس پارچه های شل و به صورت گشاد دارد.

4- سبک نپالی: تفاوت این سبک با دیگر ساری ها، در بلوز آن می باشد که سبکی سنتی و جالب دارد.

5- سبک کوداکو: این نوع ساری دنباله اغلب سبز رنگ دارد و انتهای آن، به خود لباس وصل می شود.

6- آسامسی: این ساری شباهت زیادی به چادر مسلمانان دارد؛ البته چادرهایی که برایش آستین دوخته می شود. اگر میخواهید در مجالس، لباس پوشیده تری داشته باشید، لباس ساری مدل آسامسی گزینه مناسبی برای شماست.

از دیگر مدل های لباس ساری میتوان به ساری های مانیپوری، خَسی، مالایایی، قبیله ای و دنتیلی اشاره کرد.

2- شال کشمیری یکی از پر طرفدار ترین صنایع دستی هند

پارچه پشمینه یا همان پارچه کشمیری، پارچه بافته شده از پشم بز کشمیری میباشد. تمام مراحل بافت شال پشمینه از ریسندگی، بافندگی، طراحی، رنگرزی و تکمیل کار، به ‌صورت دستی و با استفاده از منابع طبیعی استفاده میشود. شال‌ کشمیری دارای بافتی نرم، محکم، بسیار لطیف و با‌ کیفیت می‌باشد که طرح‌ های متنوعی دارد. طرح هایی همچون گل و گیاه، طرح بته‌جقه (که طرح باستانی و اصیل ایرانی است) و طرح‌های اسلیمی در حاشیه و متن شال، به‌ چشم می‌خورد. ناگفته نماند که بدلیل چنین طرح هایی، شباهت زیاد شال کشمیری با ترمه ایرانی به وضوح قابل رویت است.

ویژگی ها شال کشمیری

1- شال‌ کشمیری دارای بافتی نرم، محکم، بدون پرز، بسیار لطیف و با‌ کیفیت می‌باشد.

2- پارچه پشمینه نسبت به سایر پارچه ها، بسیار عایق گرما میباشد و در فصل زمستان بهترین گزینه است.

3- بدلیل لطافت بالا، برای پوست های حساس بسیار مناسب است.

4- بدلیل کمیاب بودن بز کشمیری و محدودیت در تولید پارچه کشمیری، جزو پارچه های گران قیمت محسوب میشود.

راه های تشخیص پارچه کشمیری و پشمینه

1- برای امتحان یک پارچه کشمیر کافی است آن را از 2 طرف بکشید و بعد شاهد بازگشت پارچه به فرم اصلی آن باشید. اگر این اتفاق برای پارچه شما نیافتاد، به اصل بودن آن شک کنید.

2- یک شال پشمینه اصل بدون نقص و پیله نخواهد بود. کار دست معمولاً یک نقص کوچک دارد، این ویژگی کار با الیاف حیوانی است. اگر روی شال شما هیچ پیله، نخ کشی و مشکل کوچکی دیده نمی‌شود، احتمالا باید در اصالت آن شک کنید.

3- فشردن پارچه با دست، مشخص میکند آیا واقعا از پشم گوسفند و بز برای تهیه پارچه استفاده شده است یا خیر. الیاف پلی استر یا اکریلیک، الکتریسیته ساکن را در داخل خود جمع می‌کنند. مالش هر گونه ماده پلی استر یا الیاف غیرطبیعی، جرقه‌های کمی را به وجود می‌آورد. اگر شالی که در حال آزمایش آن هستید، موقع مالیدن جرقه‌های کوچکی نشان داد، احتمالا از الیاف غیر طبیعی تهیه شده و اصل نیست. این کار  همچنین کمک می‌کند که ببینید این پارچه اجسام ریز، غبار و … را به خود جذب می‌کند یا خیر.

نحوه شستشوی صحیح پارچه کشمیری

1- توصیه میشود پارچه کشمیری را با دست بشویید و از ماشین لباسشویی خودداری کنید. 2- معمولاً استفاده از آب سرد یا ولرم توصیه می‎شود و هرگز نباید آب مورد استفاده در شستشوی لباس کشمیری خیلی داغ باشد.

3- از چنگ زدن پارچه کشمیری جداً خودداری کنید.

4- برای شستشوی این مدل پارچه با دست، تنها لازم است آن را درون تشتی که پر از محلول مواد شوینده و آب است بیندازید. برای 20 دقیقه آن را درون تشت رها کنید تا کف و مواد شوینده و نرم کننده به آرامی در تار و پود پارچه شما نفوذ کند.

5- توجه کنید وقتی لباس با پارچه کشمیری خود را از آب بیرون آوردید، آن را نه بچلانید و نه فشار دهید.

6- هیچگاه لباس کشمیری خود را برای خشک کردن، پهن یا آویزان نکنید؛ زیرا این پارچه به سرعت کش آمده و بد شکل می‎شود. برای خشک کردن این لباس آن را صاف بگذارید تا چروکی روی پارچه لباس شکل نگیرد.

3-  صنایع دستی کنفی هند

وسایل متنوعی مانند کیف، کفش، وسایل تزئین دیواری، زیورآلات و … را میتوان از نخ کنفی ساخت. چنین محصولاتی بسیار زیبا هستند و بدلیل قیمت کم همراه با ظاهری شیک، طرفداران زیادی در سراسر دنیا دارند. معمولاً گردشگران در بیشتر سفرهای خود، از غرفه‌ ها و نمایشگاه صنایع‌دستی ساخته شده از جنس کنف استقبال میکنند. محصولات کنفی به‌ عنوان یادگاری گزینه خوبی میباشد. بیهار یکی از شهرهایی هست که در هندوستان محصولات کنفی تولید می‌کند و در صادرات محصولات کنفی هندی شهرت دارد.

4- صنایع دستی چوبی هند

وجود محصولات چوبی در دکوراسیون خانه، علاوه بر کلاسیکی کردن دکوراسیون، می‌تواند آرامش بخش باشد و انرژی مثبتی از خود متصاعد کند. در ادامه با مهم ترین صنایع چوبی هند آشنا خواهید شد.

مهم ترین صنایع دستی چوبی هند

اگر به چیدمان خانه و فنگ شویی منزل خود اهمیت میدهید، محصولات چوبی هندی بسیار برای شما مناسب هستند. در آیین بودا فنگ شویی اهمیت زیادی دارد و در ادامه با دو رکن اصلی در فنگ شویی در آیین بودا آشنا خواهید شد.

1- مجسمه بودا: مجسمه بودا انواع مختلفی دارد که هر کدام نماد چیزی هستند. مثلاً بودای خندان نماد ثروت و رفاه می باشد. این مجسمه خوشبختی و منافع مالی را در بر دارد. برای فنگ شویی خانه، باید در فاصله 76 سانتی متر از زمین مستقیم جلوی درب ورودی اصلی باشد. مخصوصاً صورت مجسمه بودا روبروی درب ورودی باشد. این مجسمه در حالتهای متفاوتی دیده می شود که بهترین آن در حالت نشسته و حالتی که کیسه ای از سکه در پشت خود حمل می کند، میباشد.

2- جای عود و جای شمع: در فنگ شویی خانه، استفاده از عود بسیار توصیه میشود. معمولاً عود یا شمع در کنار مجسمه بودا قرار میگیرد. استفاده از عودسوز چوبی و مجسمه چوبی بودا باعث کلاسیک شدن دکوراسیون خانه شما میشود.

انواع چوب در صنایع دستی هند

1- چوب صندل جزو مشهور ترین چوب ها در صنایع دستی چوبی هند محسوب میشود. صندل، چوبی معطر و مرغوب، از گونه درختی به نام سانتالوم میباشد. صندل دومین چوب گران‌ قیمت جهان است که عمدتاً در جنوب کشور هندوستان یافت می‌گردد. ویژگی منحصر به‌ فرد چوب صندل این است که تا چندین دهه، عطر و بوی خود را حفظ می‌کند. به ‌علت بافت نرم و مناسبی که این چوب دارد، از قابلیت شکل‌پذیری خوبی برخوردار است.

2- علاوه بر چوب صندل، چوب درختان دیگری همچون درخت آبنوس، گردو، فوفل و ساج نیز در صنایع دستی چوبی هند کاربرد دارد.

3- در کشمیر و پنجاب، از چوب درخت گردو، برای ساخت مبلمان، مجسمه، تندیس و صنایع دستی چوبی استفاده میشود.

شما در اینجا میتوانید دکوراسیون و میز و صندلی های چوبی هندی ما را ملاحظه کنید.

5- طلای هندی در صنایع دستی هندوستان

مردمان هند علاقه زیادی به طلا و جواهرات دارند و میتوان گفت در همه مراسم ها، از طلا یا جواهرات استفاده میکنند. به همین دلیل، هند رتبه یک را در خرید و مصرف فلز طلا دارد. بخش زیادی از مردم هند، پس انداز خود را به شکل طلا نگه می دارند.

ویژگی های طلای هندی

1- وجود سنگ‌های ریز و رنگی به ‌مقدار فراوان، به‌ صورت کار شده در کنار طلای زرد هندی، از ویژگی‌های بارز طلا هندی به شمار می‌آید.

2- از ویژگی‌های ظاهری طلا هندی، رنگ زرد، براقیت آن و بزرگ بودن ابعاد زیورآلات هندی مرسوم‌ترین این ویژگی‌ها است.

3- طراحی‌های خاص و منحصر‌به‌فرد طلای هندی، مرسوم است و باعث شده این سبک طلا مشتریان ویژه خود را داشته باشد.

4- طلا هندی شامل عیار پایین تری نسبت به سایر طلاها و طلای ایرانی است. ساخت طلا هندی معمولاً با عیار ۱۴ و حتی پایین‌تر صورت می‌گیرد.

طلای هندی در پوشش مردم

در واقع طلا و جواهرات به‌ عنوان بخشی از لباس سنتی هندی‌ ها محسوب می‌شود. پوشیدن یک دست‌ ساری هندی در مراسم رسمی، باید به همراه مجموعه مفصلی از انواع زیورآلات و طلای هندی صورت گیرد. استفاده از طلا به صورت گوشواره، گردنبند، النگو، سربند، نگین بینی، پابند و خلخال در بین زنان هندی رواج دارد. در این زیورآلات از طلای 14 عیار و حتی پایین‌تر استفاده می‌شود و برخی نیز ترکیبی از طلا و نقره هستند و بر روی آنها از سنگ‌ های قیمتی استفاده شده است.

همچنین استفاده از طلا در تولید لباس های مجلسی در هند، رواج فراوانی دارد. در صنعت زردوزی، از نخ‌های طلا و نقره بسیار نازک، به ضخامت موی سر، در مرحله پودگذاری در بافت پارچه استفاده میشود. بدلیل وجود طلا و نقره، چنین پارچه هایی، درخشندگی و وزن زیادی دارند. شهر بنارس در شمال شرقی هند شهرت زیادی در بافت پارچه‌های زرین با استفاده از رشته‌های طلا به دست آورده است.

6- صنایع دستی برنجی هندی

در فرهنگ هندوستان، به اجناس درخشنده و براق اهمیت زیادی میدهند. به دلیل قیمت بالای طلا، نمیتوان از آن در ساخت برخی از وسایل استفاده کرد. به همین دلیل هندی ها برای ساخت وسایل خود، اغلب از آلیاژ برنج استفاده میکنند. برنج ترکیبی از فلز مس و روی است که دوام بالایی دارد. برای شناخت خواص آلیاژ برنج اصل میتوانید به مقاله خواص ظروف برنجی و راه تشخیص ظروف برنجی اصل مراجعه کنید . آلیاژ برنج بدلیل قیمت مناسب، درخشندگی و دوام بالا، در صنایع دستی هندی، کاربرد زیادی پیدا کرده است. هندی‌ها از این فلز در وسایل مختلفی مانند گلدان‌ها، جعبه‌های تزئینی، ظرف‌ها، بشقاب‌های زینتی، النگوها، آویزهای تزئینی و مجسمه‌ها استفاده می‌کنند. جالب است بدانید حدود 20 درصد صادرات هند را صنایع دستی برنجی تشکیل میدهند. پیشنهاد میکنیم به مقاله برق انداختن و تمیز کردن ظروف برنجی یک سری بزنید .

در اینجا میتوانید نمونه هایی از صنایع دستی برنجی هندی ما را مشاهده کنید.

7- ظروف برنجی میناکاری هندی

هندی ها بخاطر فرهنگ خود، به رنگ های شاد و با غلظت بالا علاقه شدیدی دارند. به همین دلیل تلاش کردند این فرهنگ را در ساخت ظروف نیز رعایت کنند. به همین دلیل هنر میناکاری، در هند بسیار پیشرفت کرده است. هنر رنگ آمیزی روی ظروف و وسایل طلایی، نقره ای، مسی و بخصوص برنجی، در هند بسیار رواج داشته و مورد استقبال گردشگران است. از این مهارت برای تزیین و رنگ‌آمیزی وسایلی مانند دستبد، گردنبند، دسته‌ی چاقو، قاشق، انواع ظروف سرو و تزیینی و جعبه‌های تزیینی و دکوری استفاده می‌شود. جالب است بدانید هند به عنوان یکی از قطب های صادر کننده ظروف میناکاری در جهان شناخته میشود.

در اینجا میتوانید نمونه هایی از صنایع دستی برنجی هندی ما را مشاهده کنید.

حالا که با انواع صنایع دستی و سوغات هندی بیشتر آشنا شدید، به نظر شما کدام یک، گزینه مناسبی برای هدیه به دیگران میباشد؟ شما دوست دارید کدام یک را به عنوان کادو و هدیه دریافت کنید؟ اگر تجربه ای از سفر به هند و یا استفاده از صنایع دستی هندی دارید، مشتاقانه منتظر به اشتراک گذاشتن تجربیاتتان در قسمت نظرات کاربران هستیم. اگر سوالی در مورد هندوستان و صنایع دستی هندی دارید، در بخش نظرات کاربران از ما بپرسید.